Teresa z Lisieux, po św. Teresie z Avila i św. Janie od Krzyża, jest trzecią wybitną przedstawicielką duchowości karmelitańskiej. Pomimo, że żyła ona w XIX wieku, jej wpływ na wiek XX jest rzeczywiście wielki. Staje się to jeszcze bardziej interesujące, gdy zauważymy, że spędziła ona całą swoją młodość w zamkniętym kręgu rodziny Martin, czule chroniona przez ojca i starsze od niej siostry oraz resztę krótkiego życia w Karmeli w Lisieux. Teresa byłą ostatnią z dziewięciu córek w rodzinie Martin, z których cztery zmarły w młodym wieku. Cztery z nich zostały karmelitankami w Lisieux, piąta wizytką. Od dzieciństwa Teresa przejawiała powołanie do klasztoru, ale gdy poprosiła o pozwolenie wstąpienia do Karmelu, przełożeni odmówili zgody ze względu na młody wiek. Teresa udałą się więc ze swoim ojcem i siostrą Celiną do Rzymu, aby otrzymać dyspensę od papieża Leona XIII. Ostatecznie, 9 kwietnia 1888 r. została przyjęta do Karmelu i złożyła swoje pierwsze śluby zakonne 8 września 1890 r.
W 1894 r. przełożona, matka Agnieszka, rodzona siostra Teresy, nakazała jej spisanie wspomnień w dzieciństwa. Był to początek autobiografii Teresy, znany jako „Dzieje duszy”. W 1895 r. Teresa od Dzieciątka Jezus i od Najświętsze Oblicza (takie było jej imię zakonne) założyła siebie w ofierze Bogu. W następnym roku ukończyła pierwszą część swojej biografii i w tym samym roku miała pierwszy krwotok gruźliczy. Pomimo to rozpoczęła drugą część autobiografii, spełniając prośbę siostry Genevieve (Celiny). W czerwcu 1897 r. Teresa została przeniesiona do infirmerii, gdzie ukończyła autobiografię. Przyjęła Komunię św. po raz ostatni 19 sierpnia, zmarła 30 września 1897 r.
W roku następnym, 30 września, autobiografia została opublikowana pod tytułem „Dzieje duszy” i stałą się od razu książką bardzo popularną. W 1925 r. Teresa została ogłoszona świętą przez papieża Piusa XI; w 1927 r. została proklamowana współpatronką misji razem ze św. Franciszkiem Ksawerym; w 1944 r. papież Pius XII ogłosił Teresę współpatronką Francji razem ze św. Joanną d’Arc.
Św. Teresa z Lisieux, pomimo swojego powołania kontemplacyjnego, słusznie została postawiona jako wzór dla niezliczonych „małych dusz” (nazywała je „petites ames”), które pozornie nie otrzymują nigdy żadnych nadzwyczajnych darów, ani też nie doświadczają cudownego zjednoczenia mistycznego z Bogiem. Z tego powodu św. Teresa kładła nacisk na wierność zwyczajnym obowiązkom stanu życia, na ważność miłości jako motywu życia oraz praktykę ufności dziecięcej wobec Ojca Niebieskiego. Ojciec św. Pius XI potwierdził, że nauczanie duchowe św. Teresy jest „wyrazem nauczania ewangelicznego”. Św. Teresa mówiła o sobie: „Nie dałam nigdy nic poza miłością do dobrego Boga, a On odpłacił mi z miłością”.
Św. Teresa, zgodnie z zeznaniami świadków, nie praktykowała pokuty czy nadzwyczajnych umartwień, jakkolwiek jej śmiertelna choroba razem z zachowywaniem reguły karmelitańskiej stanowiły z całą pewnością surową formę życia ascetycznego. W jej życiu dostrzegamy liczne charyzmaty i fenomeny nadzwyczajne, wspominane w jej życiorysach; św. Teresa stwierdza w swojej biografii, że była uleczona ze swojej dziwnej choroby w 1882 r. przez bezpośrednią interwencję Niepokalanej Dziewicy. Poza tym opisuje ona, jak doświadczyła mistycznego płomienia miłości po swoim wstąpieniu do Karmelu:
„Podjęłam drogę Krzyża; niespodziewanie zostałam porwana przez gwałtowną miłość Boga, którą odczuwałam jako całkowite zanurzenie w ogniu. Oh! Jaki ogień, jednocześnie jaka słodycz! Była w ogniu miłości i czułam, że nie będę zdolna wytrzymać jednej minuty czy sekundy, bym nie musiała umrzeć. Zrozumiałam to co Święci powiedzieli w tych stanach, których oni doświadczali tak często. Ja doświadczyłam tego tylko jeden raz i przez małą chwilkę, powracając bezpośrednio do mojego stanu jałowości”.
Św. Teresa podkreślała poza tym, iż w wieku 14 lat doświadczała uniesień miłosnych. Dopiero jednak po ofiarowaniu się „Miłości mistycznej” doświadczyła Boskiego płomienia miłości. Św. Jan od Krzyża opisał to doświadczenie w „Żywym płomieniu miłości”, w drugiej strofie, drugiej redakcji.
Św. Teresa z Lisieux jest przede wszystkim apostołem miłości i świadkiem teologicznego twierdzenia, według którego tylko miłość prowadzi do świętości. Dzięki swojej dziecięcej miłości i zaufaniu do Ojca Niebieskiego, mogła ona praktykować całkowite oddanie się woli Bożej i objąć całym sercem swoje powołanie jako ofiarę. Unikając wszelkich łask nadzwyczajnych oraz pozostając wierną zwyczajnym obowiązkom codziennego życia, wlewała nadzieję i odwagę do serc wszystkich małych dusz, które szukają, jak naśladować Chrystusa w toku codziennych obowiązków.
W: Jordan Aumann O.P., Zarys historii duchowości, rozdz. X, Wiek dwudziesty, Św. Teresa z Lisieux, Kielce 1993.
